Poniżej publikujemy II część artykułu pt. „Wojna informacyjna istotą dyplomacji rosyjskiej”, który jest draftem szerszego opracowania naszego kolegi płk dr. inż. w st. spocz. Witolda Stefana Moczułskiego dot. zagrożeń Rosji dla pokoju europejskiego. Autor to zasłużony oficer Wojsk Nadwiślańskich służący w strukturach dowódczo sztabowych wielu jednostek, był także pracownikiem naukowym Akademii Obrony Narodowej. Poniższą publikacja zaprasza zainteresowanych do wymiany poglądów dot. szeroko rozumianego bezpieczeństwa narodowego naszego kraju. Ze względu na problem ograniczonej „pojemności” naszej strony internetowej wszystkich zainteresowanych zapraszamy do bezpośredniego kontaktu z autorem w celu zapoznania się z całością opracowania (tel. kom.: 603 064 179), email: moczulskiws@poczta.onet.pl

WOJNA INFORMACYJNA ISTOTĄ DYPLOMACJI ROSYJSKIEJ  – CZEŚĆ II

Wraz z początkiem nowego millenium coraz częściej podejmowana była dyskusja wokół „hybrydowości” i „asymetryczności” wojen. Doświadczenia początku XXI w. pokazały, że dotychczas uznawana koncepcja przewagi technologicznej jako czynnika determinującego przewagę w rywalizacji międzynarodowej staje się nieskuteczna, podobnie jak doskonałość organizacyjna i przewaga psychologiczna.

W międzyczasie sztuka wojenna pozostawała w pewnej dwutorowości między teorią wojenną okresu pozimnowojennego, a praktyką występowania nowych konfliktów. Był to pewien impas między teorią, a działaniami faktycznymi.

Do tego czasu myślano, że wraz ze wzrostem technologicznym i innowacjach w uzbrojeniu, nowe, precyzyjne środki walki pozwolą na szybkie unicestwienie przeciwnika, a wybuchające konflikty będą krótkotrwałe. Jednak praktycznie okazało się zupełnie inaczej.

Analizując trendy dotyczące współczesnych konfliktów można dostrzec, że o uzyskanie dominującej roli w stosunkach międzynarodowych nie dążą obecnie jedynie państwa, lecz również inne podmioty – przykładowo organizacje religijne czy narodowowyzwoleńcze, bądź wielkie korporacje finansowe.

W tym miejscu warto przytoczyć opinię brytyjskiego generała Ruperta Smitha, który stał na czele Sił Ochronnych ONZ w Bośni: „wojna jaką wyobraża sobie większość cywilów – bitwa toczona za udziałem ludzi i sprzętu czy ostateczne, siłowe rozstrzygnięcie sporu międzynarodowego – taka wojna już nie istnieje. Według analizy historycznej Smitha ostatnią wojną przemysłową na dużą skalę była wojna Jom Kippur. Od tamtej pory konflikty zbrojne nie są ograniczone w czasie, czasem nie mają końca i toczą się wśród społeczeństwa, a nie na polu bitwy”.

Informacja jako środek wspierający działania konwencjonalne odgrywa coraz ważniejszą rolę, a konflikty stają się coraz bardziej złożone. Przede wszystkim walka informacyjna może stanowić samoistny element polityki państwowej ukierunkowanej na osiąganie politycznego lub gospodarczego punktu docelowego bez użycia bezpośredniej siły fizycznej.

Te zmiany w myśleniu strategicznym były w dużej mierze podyktowane faktem, iż nastąpił gwałtowny rozwój technologiczny, a w szczególności technik komunikacji między pojedynczymi ludźmi, co w dużym stopniu wpłynęło na zmianę mentalności społeczeństw tworząc nowe zasady ich funkcjonowania w grupach społecznych, tradycyjne więzi rodzinna, regionalna grupa społeczna, naród ulegają rozkładowi, w to miejsce powstają nowe grupy społeczne powiązane ze sobą nie trwałymi zasadami lecz dążącymi do osiągania wspólnych celów w ramach danej grupy, a po osiągnięciu celu grupa się rozpada, rozchodzi tworząc nową wirtualną grupę z nowymi celami

Wykorzystując ten trend, Rosjanie dokonali przewartościowania działań swoich służb specjalnych. W 2023 r. powstał nowy ośrodek wojny hybrydowej, informacyjnej SSD, mieści się w siedzibie głównej GRU pod Moskwą jest odpowiedzialny za zabójstwa, akty sabotażu, umieszczanie zapalających pakietów w smartfonach, centrach handlowych, samolotach, magazynach oraz za infiltrację uniwersytetów, firm, organizacji społecznych.

Funkcjonariusz „Snieżu” Jurij Sizow koordynował podpalenie kilku supermarketów, kawiarni w Ukrainie, centrum handlowym w Warszawie przy ulicy Marywilskiej. Prawdopodobnie dywersanci SSD dokonali sabotażu na nowej korwecie „Emden” zbudowanej w Hamburgu. Nad bazami wojskowymi w Niemczech pojawiają się tajemnicze obiekty latające, automatyczne intruzy trudno jest je przechwycić lub zastrzelić.

O zmianie w sposobie podejścia rosyjskiej dyplomacji infiltrowanej i kierowanej przez służby specjalne Rosji świadczy wyznanie Jurija Bezmienowa, współpracownika radzieckich służb specjalnych, który po dezercji do Ameryki Północnej w liście do Amerykanów opisał m.in. etapy działalności wywrotowej skierowanej na społeczeństwo w różnych krajach na całym świecie. Oddziaływanie psychologiczne i psychotroniczne jest tak długotrwałym procesem, że przeciętna jednostka, biorąc pod uwagę krótki przedział czasowy, który jest dostępny jej pamięci historycznej, nie jest zdolna do uważania działań dywersyjnych za wysiłki przemyślane i konsekwentne. Wyróżnił on cztery etapy działalności wywrotowej:

Demoralizacja – zajmuje od 15 do 20 lat, jest ukierunkowana na podważenie tradycyjnych wartości, przerwanie więzów społecznych, polaryzację społeczeństwa, ale również podważenie zaufania do państwa, jego autorytetu oraz symboli narodowych czy religijnych. Etap ten jest niezbędny do wprowadzenia drugiego okresu, czyli destabilizacji. Destabilizacja to czas powszechnych strajków, protestów, tworzenia alternatywnych rządów, instytucji państwowych. Destabilizacja trwa z reguły od 2 do 5 lat.

Następny etap – kryzys – trwa od 2 do 6 miesięcy, jest kojarzony z przesileniem i wojną domową. Ostatni etap, normalizacja, np. interwencja zbrojna. Przykładem takiej operacji może być kryzys krymski, który bez okresu demoralizacji i destabilizacji, dokładnie opisanego przez Bezmienowa nie miałby powodzenia.

Brytyjski psychiatra dr Russela Razzaque dokonał analizy mechanizmu przemian społecznych dokonujących się na Zachodzie, zdefiniował procesy jakie trudno dostrzec zwykłym ludziom oraz dotarł do informacji opisujących manipulowanie ludźmi przez czynniki zewnętrzne. Uwzględnił badania psychologów tzw. Dark Tread – zestawu cech osobowości diagnozowanych przez młodych wyznawców teorii spiskowych na Zachodzie – psychopatia, narcyzm, makiawelizm, sadyzm. Stwierdził, że proces ten wspierany jest przez służby Rosji.

Na poparcie tego przedstawił wywiad z byłym oficerem rosyjskich służb specjalnych – dezerterem Jurijem Bezmienowem – „budowanie percepcji ideologicznej jest realizowane otwarcie i metodami legalnymi (…). Większość aktywności służb rosyjskich nie ma na ogół związku z pozyskiwaniem informacji. Moim zdaniem i zdaniem wielu innych dezerterów mojego kalibru, zużycie tylko 15% czasu, funduszy i ludzi jest angażowanych w klasyczny wywiad. Około 85% inwestuje się w budowanie percepcji ideologicznej. Jej celem jest zmienianie percepcji rzeczywistości każdego obywatela danego państwa do tego stopnia, że pomimo obfitości informacji nikt nie jest w stanie dojść do sensownego wniosku. Jest to stan utkwienia, nie można się tego pozbyć”. Tacy ludzie zostali zaprogramowani by myśleć w określony sposób i reagować na bodźce według przewidywanego schematu. Nie można zmienić ich poglądów. Nawet jeśli wyeksponuje się ich na działanie autentycznych informacji, nawet jeśli się udowodni, że „białe jest białe”, a „czarne jest czarne” to wciąż nie można zmienić zasadniczej percepcji i logiki zachowań. Innymi słowy, u tych ludzi proces demoralizacji jest pełny i nieodwracalny.

Celem manipulacji jest wywoływanie zachowań destrukcyjnych, co jest o tyle łatwe, że świadomość w psychologicznym rozumieniu tego słowa zostaje porażona i nie jest w stanie racjonalnie ocenić zdarzenie, zachowań z normalną logiką przyczyn i skutków.

Porażenie świadomości następuje poprzez wzbudzenie lęków, zagrożeń, chaosu, pozbawienie poczucia bezpieczeństwa, tworzenie wirtualnego świata dobrobytu w oderwaniu od rzeczywistości. Niejednokrotnie proces ten jest wspierany przez reklamę i łatwą dostępność środków farmakologicznych.

Wszechobecne mobilne, elektroniczne urządzenia, a także Internet wywróciły metody działań dywersanta, co więcej dostarczyły nowych być może skuteczniejszych metod działania. Bez względu na to, czy nacisk i propaganda odbywają się w prasie czy z wykorzystaniem mediów społecznościowych, nie ma również znaczenia, czy materiały propagandowe rozpowszechniane są za pomocą skrzynek pocztowych czy e-mailowych, najważniejszy jest efekt, czyli przekazanie jak największej liczbie osób treści korzystnych z punktu widzenia dywersanta.

Istotną rolę w sianiu dezinformacji odgrywają farmy troli działających pod fałszywą flagą, znaczącą rolę odegrał Andriej Michajłow organizujący holding Internet Research Agency (IRA) z pierwszą siedzibą na petersburskim osiedlu Olgino.

Organizacja ta miała za zadanie przejąć kontrolę nad umysłami internautów na całym świecie. Propagowała dokonania rosyjskiej władzy, a jej ponad 1000 pracowników pracując w dzień i w nocy dostarczało światu informację zgodną z linią polityki Moskwy. Odegrała znaczącą rolę w czasie upadku prezydenta Ukrainy Wiktora Janukowycza oraz w dniach aneksji Krymu. W negatywnym świetle przedstawiano wiele postaci światowej polityki jako skorumpowanych nieudaczników np. dyskredytowano Hilary Clinton wspierając Donalda Trumpa.

dr inż. Witold Stefan Moczułski
płk w st. spocz.

1 Na podst.: Wall Street Journal, tageschau. De, CNN, New York Times, Ostfriesischer Kurier.
2 A. Ayalon, A. David; Bratobójczy ogień „Jak Izrael stał się swoim własnym wrogiem i czy jest nadzieja na przyszłość, wyd. Grupa wydawnicza Filia sp. z o.o. 2024, ISBN-978-8357-769-2, s.436.
3 L. Sykulski, Rosyjska geopolityka a wojna informacyjna, Warszawa 2019, s. 86–87.
4 Na podst.: Wall Street Journal, tageschau.de, CNN, New York Times, Ostfriesischer Kurier.
5 T. Schuman (J. Bezmienow), Love Letter to America, Los Angeles 1984.
6 Ibidem, Agentura wpływu. Tajniki działalności wywrotowej KGB, Kraków 2020, s. 50–51. 14 L. Sykulski, Recenzja: Jurij Bezmienow. Agentura wpływu/Odc. 160 – dr Leszek Sykulski, https://www.youtube.com/watch?v=cIH2hU7uKKs (dostęp: 7.09.2021).
7 J. Bezmienow, Agentura…, s. 13.
8 A. Górski; Grupa Wagnera i inne prywatne armie świata, Grupa Wydawnicza Filia Sp. z o o, Poznań 2023, ISBN 978-83-8280-968-8, s. 219–221.C